Marcin Baranowski

Niniejszy artykuł został napisany z myślą o osobach, które zastanawiają się nad startem w zawodach basenowych we freedivingu ale mają w związku z tym rozmaite wątpliwości. Mam nadzieję, że uda mi się je przynajmniej w części rozwiać i tym samym zachęcić niezdecydowanych do wzięcia udziału w jednej z tego typu imprez.

a

Kto może wystartować w zawodach?

W zawodach freedivingowych może wystartować każda pełnoletnia osoba. Członkostwo w Stowarzyszeniu Freediving Poland nie jest wymagane (wyniki osób niezrzeszonych nie pojawią się jednak w rankingu AIDA). Dopuszczalny jest również udział osób, które ukończyły 16 lat pod warunkiem przedstawienia pisemnej zgody rodziców. Freediving jest jednak sportem nie tylko dla młodych. Nikogo nie dziwią zawodnicy w wieku pięćdziesięciu czy sześćdziesięciu lat. Mało tego, nierzadko osiągają oni lepsze wyniki niż ich młodsi koledzy. Jedyną niezbędną formalnością jest uzyskanie zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do uprawiania nurkowania z zatrzymanym oddechem (wzór zaświadczenia). W przypadku płetwonurków sprzętowych honorowany jest również odpowiedni wpis do książeczki nurkowej.

Najczęstszym argumentem przeciwko udziałowi w zawodach jest brak wystarczająco wysokich umiejętności. Tymczasem na każdej tego typu imprezie (nie wyłączając mistrzostw świata) można spotkać osoby początkujące. Rezultaty w dynamice na poziomie 50m zdarzają się regularnie i absolutnie nie są przedmiotem docinek czy żartów. W tym sporcie rywalizacja z innymi zawodnikami często staje się mniej ważna niż pokonywanie własnych ograniczeń. Poza tym środowisko freediverów jest na tyle małe, że pojawienie się każdej nowej osoby witane jest z radością. Jeżeli mamy w planach rozpocząć kiedyś starty w zawodach nie ma sensu odkładać tego do czasu aż osiągniemy jakiś z góry założony poziom. W ten sposób pozbawiamy się cennych doświadczeń, które zaprocentują kiedy już zaczniemy traktować ten sport na poważnie.

a

Dlaczego warto wziąć udział w zawodach?

Na udział w zawodach warto się zdecydować przede wszystkim dlatego, że to fajna przygoda. Jest to również jedyna okazja do tego by przyjrzeć się z bliska startom czołowych freediverów. Z pewnością spotkamy tam wiele osób, z którymi będziemy mogli porozmawiać o naszej pasji i wymienić doświadczenia. Zdecydowana większość zawodników chętnie udziela wskazówek mniej doświadczonym kolegom. Często trafia się też szansa przetestowania nowinek sprzętowych. Dodatkowo zawody są najlepszym miejscem na to by w bezpiecznych warunkach sprawdzić swoje możliwości.

a

Jaki sprzęt jest niezbędny do startu?

Zawody basenowe  nie wymagają specjalnych inwestycji w sprzęt (przynajmniej na początku kariery). Na upartego można wystartować posiadając tylko kąpielówki. Niewątpliwie przydadzą się jednak okularki pływackie i prosty zacisk na nos, bądź maska do nurkowania, oraz odpowiednio dobrany balast. Niezbędna jest też karimata, która umożliwi wygodny odpoczynek i relaksację na płycie basenu. Posiadanie płetw/monopłetwy nie jest wymagane. W dynamice w płetwach można bowiem wystartować bez nich. Warto również zaopatrzyć się w wodoodporny zegarek ze stoperem aby móc kontrolować czas pozostały do startu oraz przebieg rozgrzewki przed statyką. W tej ostatniej dyscyplinie bardzo przydaje się również pianka, która pomoże zapewnić odpowiedni komfort cieplny.

a

Jak przygotować się do zawodów?

W trakcie treningów przed pierwszymi w życiu zawodami powinniśmy się skupić na doskonaleniu techniki startu, płynięcia i nawrotów. Szczególną uwagę warto zwrócić na ten pierwszy element. Według przepisów AIDA w dyscyplinach dynamicznych zanurzenie dróg oddechowych musi nastąpić nie dalej niż 1,5m od ściany basenu. Mając na nogach płetwy, a w szczególności monopłetwę, dosyć łatwo można przekroczyć tą granicę. Niezmiernie ważne jest również przećwiczenie procedury powierzchniowej. Jest to ściśle określona sekwencja czynności, którą należy zakończyć przed upływem 15s od wynurzenia dróg oddechowych (przekroczenie tego czasu skutkuje dyskwalifikacją). Jej bezbłędne wykonanie jest warunkiem zaliczenia próby przez sędziego. Procedura powierzchniowa polega na zdjęciu sprzętu twarzowego (zacisk na nos, okularki, maska), pokazaniu nurkowego znaku OK, oraz wypowiedzeniu słów „I’m OK”. Czynności te należy wykonać w dokładnie takiej kolejności. W trakcie trwania procedury powierzchniowej nie można wypowiedzieć żadnych innych słów a znak OK można pokazać tylko raz. W trakcie treningów najlepiej wykonywać ją po każdym nurkowaniu tak by weszło nam to w krew.

Kolejną rzeczą, którą warto przetestować jest statyka w wodzie. Koniecznie musimy sprawdzić ile czasu zajmuje nam przygotowanie do próby. Każdy zawodnik ma bowiem ściśle określoną godzinę startu. Trzeba więc wiedzieć z jakim wyprzedzeniem należy rozpocząć rozgrzewkę. Wykonanie testowych prób pozwoli również przekonać się czy w ich trakcie nie ulegamy zbytniemu wychłodzeniu.

a

Skrót najważniejszych przepisów AIDA

1. Każdy zawodnik ma przypisany określony czas startu zwany „official top” (OT), który ustalany jest na podstawie złożonych wcześniej deklaracji dystansu/czasu (w kolejności od najmniejszej do największej). Na dwie minuty przed startem rozpoczyna się odliczanie, które wygląda w następujący sposób: 2min., 1,5min., 1min., 30s, 20s, 10s, 5s, a następnie co sekundę aż do OT. Próbę należy rozpocząć (ma to miejsce w momencie zanurzenia dróg oddechowych) w ciągu 10s od OT. Start przed OT bądź później niż 10s po nim wiąże się z przyznaniem punktów karnych. W przypadku nierozpoczęcia próby w ciągu 30s od OT zawodnik zostaje zdyskwalifikowany. Dla ułatwienia czas odliczany jest również po OT.
2. W konkurencjach dynamicznych zanurzenie dróg oddechowych musi mieć miejsce nie dalej niż 1,5m od ściany basenu, przekroczenie tej odległości skutkuje dyskwalifikacją. W momencie startu jakakolwiek część ciała zawodnika musi dotykać ściany basenu, w przeciwnym wypadku naliczone zostaną punkty karne. Kontakt ze ścianą należy mieć również w trakcie nawrotu (jego brak skutkuje punktami karnymi). Jeżeli nawrót zostanie wykonany dalej niż 1m od ściany a ciało zawodnika jej nie dotknie dochodzi do dyskwalifikacji.
3. W przypadku gdy dystans/czas trwania próby będzie mniejszy od złożonej deklaracji naliczone zostaną punkty karne (0,5 punktu za każdy brakujący metr, oraz 1 punkt za każde brakujące 5s).
4. Próba uznawana jest za zakończoną w momencie wynurzenia dróg oddechowych. W ciągu kolejnych 15s należy wykonać procedurę powierzchniową będąc zwróconym twarzą w kierunku sędziego. Po upływie 30s od zakończenia próby sędzia wydaje werdykt. Do momentu jego ogłoszenia zawodnik musi utrzymać drogi oddechowe ponad powierzchnią wody oraz pozostać przytomnym. Nie może również nikogo dotykać ani być dotykanym przez inne osoby (wyjątek stanowi przypadkowy kontakt z członkiem ekipy obsługującej zawody). Niespełnienie któregokolwiek z tych warunków skutkuje dyskwalifikacją. Warto zaznaczyć, że w trakcie statyki zawodnik może być dotykany bez żadnych konsekwencji (ale tylko do momentu zakończenia próby!). Werdykt sędziego polega na okazaniu jednej z trzech kartek: białej – oznaczającej zaliczenie próby, żółtej – jak poprzednio ale przyznane zostały punkty karne, lub czerwonej – oznaczającej iż zawodnik został zdyskwalifikowany.
5. W przypadku dyscyplin dynamicznych za każdy przepłynięty metr przyznawane jest 0,5 punktu. Natomiast w statyce za każdą sekundę otrzymuje się 0,2 punktu.

Rady praktyczne

Jedną z najważniejszych rzeczy jaką należy sobie uświadomić jest to, że zawody to zupełnie inna bajka niż treningi. Bardzo często popełnianym błędem jest założenie iż w trakcie startów musimy osiągnąć takie same lub lepsze rezultaty jak na treningach. Takie podejście niestety często skutkuje blackoutem. Udział w zawodach, szczególnie na początku kariery, wiąże się ze sporym stresem, który powoduje iż zużywamy więcej tlenu niż normalnie. Swoje robią również warunki, do których nie jesteśmy przyzwyczajeni oraz zmęczenie rosnące wraz z zaliczaniem kolejnych dyscyplin. Warto wziąć na to poprawkę i nie próbować na siłę robić jakiś z góry założonych wyników. Powinniśmy też konsekwentnie trzymać się swojej rutyny i nie wprowadzać żadnych nowinek w trakcie zawodów. Dzień startu nie jest najlepszym momentem na testowanie rzeczy podpatrzonych u innych zawodników.

Bardzo ważną sprawą jest również odpowiednie rozplanowanie posiłków. Jeżeli start ma miejsce późnym popołudniem lub wieczorem nie należy jeść w tym dniu obiadu. Jego strawienie i wchłonięcie z przewodu pokarmowego zajmuje bowiem kilka godzin, w trakcie których nasze możliwości są znacznie ograniczone. Ostatnim posiłkiem powinno być wówczas drugie śniadanie. W przypadku startu w godzinach rannych większość zawodników wykonuje próbę na czczo. Ewentualnie można zjeść lekkie śniadanie tuż po przebudzeniu, jednak nie później niż 3 godziny przed OT. Pomiędzy startami odbywającymi się tego samego dnia możemy przegryźć coś lekkostrawnego. W takim wypadku dobrze sprawdza się podstawowe pożywienie każdego szanującego się freedivera, czyli banan.

Kolejną rzeczą, o której należy pamiętać jest zaplanowanie ostatnich 20-30 minut przed startem. Czas OT oraz stanowisko startowe warto sobie zapisać na dłoni tak by można było szybko zerknąć w razie potrzeby. Cały sprzęt niezbędny do próby powinniśmy przygotować dużo wcześniej tak by w ostatniej chwili niczego gorączkowo nie szukać. Na pół godziny przed OT (lub rozpoczęciem rozgrzewki do statyki) najlepiej dać sobie spokój z obserwowaniem startów innych zawodników i rozmowami. Czas ten należy przeznaczyć na relaksację. Na około dziesięć minut przed startem bądź rozpoczęciem rozgrzewki do statyki (a nawet wcześniej jeżeli musimy wcisnąć się w piankę) powinniśmy rozpocząć zakładanie sprzętu. Należy to robić spokojnie i bez pośpiechu. W przypadku dynamiki na około 4 minuty przed OT powinniśmy już siedzieć w wodzie gotowi do startu. Jeżeli nie mamy pianki możemy najpierw usiąść na brzegu basenu i dopiero po jakimś czasie wejść do wody żeby uniknąć wychłodzenia (najlepiej jednak nie później niż 2min. przed OT). W przypadku statyki musimy dokładnie rozpisać sobie całą rozgrzewkę wraz z godziną, o której powinniśmy ją rozpocząć. Jeżeli nie mamy pianki, bądź też jest ona zbyt cienka, całość bądź część rozgrzewki powinniśmy zrobić na sucho w pobliżu stanowiska startowego co pozwoli uniknąć wychłodzenia. Zachowanie odpowiedniej temperatury ciała ma tutaj kluczowe znaczenie. W trakcie statyki bardzo przydaje się pomoc drugiej osoby, która będzie korygować naszą pozycję w wodzie, podawać czas itp. Jeżeli nie mamy nikogo kto mógłby się tym zająć możemy poprosić o pomoc safety divera.

Początkującym problemy może sprawić start na wewnętrznych torach basenu. Musimy wówczas pamiętać o tym by wynurzyć się po właściwej stronie, tak by twarz mieć zwróconą w kierunku sędziego. Kolejną niedogodnością jest fakt iż liny odgraniczające tory dają znacznie mniej stabilne oparcie niż brzeg misy basenu. Łatwo więc spalić próbę poprzez przypadkowe zanurzenie dróg oddechowych. Jeżeli na zawodach, w których mamy zamiar wziąć udział nie można startować na zewnętrznych torach warto wcześniej przećwiczyć wynurzenie przy linie.

Kilka słów wyjaśnienia wymagają również wspomniane wcześniej deklaracje. Jeżeli chodzi o końcową klasyfikację to nie mają one większego znaczenia. Wywierają jednak pewien efekt psychologiczny i do pewnego stopnia pozwalają zaplanować czas startu w poszczególnych dyscyplinach (im wyższa deklaracja tym późniejsze OT). Podejście do tego tematu zależy od konkretnego zawodnika. Niektóre osoby składają wysokie deklaracje gdyż ma to na nie działanie motywujące w trakcie próby. Z kolei inni wolą wpisać bardzo bezpieczne wartości ze względu na fakt, że wysoko postawiona poprzeczka zbytnio ich stresuje. Warto pamiętać o tym, że najniższą możliwą deklaracją jest 1s w przypadku statyki oraz 1m przy dyscyplinach dynamicznych.